Groepsresultaat: Quest 1
Trend 1: Lerarentekort
Gebeurtenis: Verhouding onderwijsvacatures ten opzichte van aanbond verkleint.
Trend: Lerarentekort groeit internationaal.
Drijvende krachten: Vergrijzing / lage instroom startende leraren / hoge uitval onder leraren.
De prognose is dat het lerarentekort internationaal sterk zal toenemen. De vermoedelijke impact op het onderwijs is groot. Mogelijke consequenties zijn dat er internationaal minder kinderen kans hebben op onderwijs. In Nederlands zou de consequentie kunnen zijn dat klassen groter zullen worden, dat er minder contactmomenten zijn en meer zelfstandig werk. Wellicht zal er meer blended learning zijn, of home-schooling of zullen er meer onbevoegde leraren voor de klas komen (bijv. pabo-docenten in onderbouw VO). 
Er worden onvoldoende leraren opgeleid om het huidige te kort op te lossen, laat staan om de leraren die de komende jaren met pensioen gaan op te vangen. Een mogelijke oorzaak dat er minder leraren opgeleid worden is dat de status van leraar de afgelopen decennia is afgenomen.
De overheid probeert hier tegenwicht aan te bieden door het aantrekkelijker te maken om te kiezen voor een baan in het onderwijs, zoals het extra geld wat schoolbesturen krijgen op startende leraren te begeleiden en voor leraren zijn er programma’s zoals Eerst de klas, OnderwijsTraineeship, de Lerarenbeurs, Vierslagleren en de tegemoetkoming studiekosten Onderwijsmasters. Het is echter onduidelijk wat deze programma’s voor impact gaan hebben op het lerarenaantal.
Een andere onzekere factor is het leerlingenaantal: de prognose is dat dit nog 5 jaar toeneemt en de daarop volgende 15 jaren afneemt (bron: DUO). Daarnaast is er een trend dat er relatief meer leerlingen naar havo en vwo gaan (bron: DUO), waardoor het tekort aan 1e graads leraren wellicht veel sterker zal stijgen.
Trend 2: Rol van de familie
Gebeurtenis: Meer oppas opa’s en oma’s
Trend: Ouders besteden verantwoordelijkheid uit
Drijvende krachten: Meer tweeverdieners / participatie maatschappij
Doordat het aantal tweeverdieners in Nederland blijft groeien, worden kinderen na school minder vaak door hun ouders opgevangen. In de afgelopen jaren krijgen grootouders weer de verzorgende rol terug, nu dit voordeliger wordt dan professionele opvang. De vraag of zij ook een grotere rol krijgen binnen het onderwijs is onduidelijk. In Zweden worden opa’s ingezet voor intergenerationele leren. Factoren die hier invloed op uitoefenen zijn de sociaal-economische trend waarbij beide ouders werken, maar waar aangemoedigd wordt een beroep te doen op het sociale netwerk. Mogelijke ontwikkelingen zouden kunnen zijn dat families een grotere rol krijgen met betrekking tot het onderwijs van hun (klein-)kinderen.
Scenario’s
Hiermee kom ik tot de volgende scenario’s
Geraadpleegde bronnen:
Cannegieter, F. (2015). Lerarentekort komt nu snel dichtbij. Dyademagazine, 5(3), 5-7. Geraadpleegd op 17 januari 2016 via http://www.dyade.nl/dyadedir/bestanden/ Dyademagazines/2015/Mei/Dyademagazine%20mei%202015%20DEF.pdf.
Klerk, M., Boer, A. van, Plaisier, I., Schyns, P. en Kooiker, S. (2015). Informele hulp: wie doet er wat? Kerncijfers. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau. Geraadpleegd op 17 januari 2016 via: http://www.scp.nl/Publicaties/Alle_publicaties/Publicaties_2015/Informele_hulp_wie_doet_er_wat_Kerncijfers.
Moonen, L. en Kösters, L. (2011). Van eenverdiener naar tweeverdiener: de nieuwe norm? Sociaal economische trends, 1e kwartaal 2011, 37-44. Geraadpleegd op 17 januari 2016 via: http://www.cbs.nl/NR/rdonlyres/E9D85641-20F9-45A9-88F2-5E99F24F0F73/0/2011k1v4p37art.pdf.
Nationale Onderwijsgids (2015). Tekort aan leraren voortgezet onderwijs heeft record bereikt. Geraadpleegd op 17 januari 2016 via http://www.nationaleonderwijsgids.nl/ docenten/nieuws/26082-tekort-aan-leraren-voortgezet-onderwijs-heeft-record-bereikt.html.
OECD (2014). Modern families. Trends Shaping Education 2014 spotlight 6. Geraadpleegd op 11 januari 2016 via: http://www.oecd.org/edu/ceri/Spotlight6-Modern-Families.pdf.
Oving, R. (14 januari 2016). Help! 4000 meesters en juffen gezocht. Metronieuws. Geraadpleegd op 17 januari 2016 via http://www.metronieuws.nl/nieuws/binnenland/ 2016/01/help-4000-meesters-en-juffen-gezocht.
Stamos (2015). Leeftijdsopbouw in het onderwijs. Geraadpleegd op 17 januari 2016 via http://stamos.nl/downloads/Factsheet_de_leeftijdsopbouw_in_het_onderwijs02122011.pdf.
UNESCO UIS (2015). Sustainable development goal for education cannot advance without more teachers. Geraadpleegd op 17 januari 2016 via http://www.uis.unesco.org/Education/ Documents/fs33-2015-teachers.pdf.
VO-raad (2015). Gebrek aan leraren voor tekortvakken blijft aandachtspunt. Geraadpleegd op 17 januari 2015 via http://www.vo-raad.nl/themas/professionalisering-docenten/gebrek-aan-leraren-voor-de-tekortvakken-blijft-aandachtspunt.
| Leraar natuurkunde | vmbo-TL | 2College Jozefmavo |
Dag Rob,
Verrassend kwadrant! En hoe kom je aan de term mantel-leraren? Ik had hem nog niet zo gehoord, ben benieuwd wanneer hij in ons onderwijsjargon wordt opgenomen.
Je beschrijft de trend als ‘lerarentekort’. Waarom kies je hiervoor en niet voor ‘toename leerlingen’? En als er sprake is van vergrijzing, waarom ontstaat er dan een lerarentekort? Misschien is het goed om de internationale trend goed te onderscheiden in je verhaal van de Nederlandse situatie, want die is kennelijk anders. Je doet in dit stuk soms ook een aanname die je niet onderbouwt (vb: status van leraar de afgelopen decennia is afgenomen). Maak duidelijk als het jouw mening is of onderbouw het met theorie. Nu roept het bij mij vragen op, die niet beantwoord worden.
De drijvende krachten benoem je bij beide trends, maar ik mis ook hier wat onderbouwing (m.b.v. theorie inkaderen) m.n. bij trend 2.
De relevantie voor het onderwijs schets je, maar in je verhaal zelf ontdek ik nog niet zo de extremen. In je kwadrant wordt dit wel heel zichtbaar. Die zou ik dus nog meer ‘uitbuiten’ en nader toelichten zodat je nog inzichtelijker kan maken wat dit voor de eigen sector en andere sectoren betekent.
In dit blog lees ik niet of en hoe je het leerteam zou adviseren om voor deze trend te kiezen. Hoe heb je dat onderbouwd?
Ik ben benieuwd naar je vervolg in quest 2, groet Claske
Dank je, ik was ook verrast met het resultaat. Deze werkvorm werkt echt. Mantel-leraren komt eigenlijk vanuit de groter wordende rol van (moderne-) families, die trend is beschreven in de zorg (zie mijn literatuur). Dit geldt ook voor onderwijs, ik heb die term zelf bedacht, maar hoorde in mijn leerteam dat deze term ook echt bestaat.
Ik kies niet voor toename leerlingen: in mijn regio is de komende 15 jaar een krimp van leerlingen. Maar in het VO zijn er veel 55+-ers.
Daarnaast zijn er in het VO voor sommige vakken (natuurkunde, Duits, scheikunde) te weinig docenten en een hele lage instroom lero’s.
Bedankt voor de feedback ?
Pingback: LA4 – Quest 5: feedback & reflectie | Meneer van Bakel