Het kind vormen in overeenstemming met zijn natuurlijke gaven en talenten. Het klinkt als een heel modern onderwijsdoel, maar onderwijzers halverwege de negentiende eeuw pleitten er al voor.

Door Vincent Stolk in Didactief Online
Deel 1: Moderne onderwijsdoelen uit 1860

Een aantal quotes die relevant zijn voor het toekomstscenario in ontwikkeling:

1860

…met de schoolwet van 1857 laaide ook een andere discussie op, die in de onderwijsgeschiedenis weinig aandacht heeft gekregen. De discussie ging over het doel van onderwijs: moesten leerlingen worden klaargestoomd voor een beroep of draaide school vooral om het bijbrengen van waarden?

Sommigen vroegen zich publiekelijk af of de overheid niet te veel inzette op wat we tegenwoordig ‘kwalificatie’ noemen: het bijbrengen van kennis en vaardigheden ten behoeve van de latere beroepsuitoefening. Zou dit niet ten koste gaan van ‘socialisatie’, het bijbrengen van Nederlandse waarden en andere aspecten van sociale vorming?

‘Schoolmannen’ vreesden dat school een slaaf zou worden van de industrie.
[…] Veel schoolmannen uit deze tijd vonden echter dat onderwijs niet louter in dienst stond van de natie, maar ook in dienst van het individu zelf. Het ging niet alleen om de opvoeding tot nuttig burger, maar ook tot ontwikkeld mens. Zoals Gert Biesta in zijn bekende boek Goed onderwijs en de cultuur van het meten uit 2012 schrijft, kent onderwijs drie domeinen: kwalificatie, socialisatie en persoonsvorming. Persoonsvorming stond ook de onderwijzer rond 1860 op het netvlies.

De schoolmannen van rond 1860 waren bang dat de schoolwet van 1857 met zijn veelheid aan vakken de school maakte tot slaaf van de industrie. De school moest tevens sociale vaardigheden bijbrengen. Maar daarmee was de kous niet af: onderwijs moest ook gaan om natuurlijke opvoeding, waarbij de onderwijzer voortbordurend op de natuurlijke goedheid het kind moest helpen tot volmaakte zelfontplooiing te komen. Anders gezegd, het kind moest gefaciliteerd worden te worden wie het in wezen was.

Basis voor dit artikel was dit proefschrift van Vincent Stolk.

Binnenkort deel 2, wat in gaat op ‘Worden wie de samenleving nodig heeft’.

About Rob van Bakel

| Leraar natuurkunde | vmbo-TL | 2College Jozefmavo |